Henk Noorland werkt 30 jaar als NT2-docent voor het INTT (Universiteit van Amsterdam). In deze rubriek deelt hij opvallende teksten die hij de afgelopen jaren verzamelde.
Als ik aan “mijn Nederlands” denk komen me mijn lievelingswoorden in de zin. Er zijn enkele. “Uitbuiken” en “uitzieken” vind ik bijvoorbeeld geweldige woorden. Ik kan ze niet goed uitspreken vanwege het “ui”. Deze dubbele klinker zit niet goed in mijn mond en ik tref nooit echt de goede klank. Maar de woorden klinken geweldig als ze bijvoorbeeld door mijn jongere zoon worden uitgesproken. Ik vraag hem soms “uitbuiken op Muiderpoort” te zeggen, omdat dit ons treinstation is. (Ik verheug me altijd op de stem in de trein omdat omroepers het natuurlijk heel goed moeten doen. Die stem heeft het dan alleen over Muiderpoort en niet over uitbuiken, jammer eigenlijk).
Naast de klank vind ik de betekenis en culturele praktijken die er aan deze woorden gehecht zijn boeiend. Uitbuiken is een sympathisch woord omdat anders als je het bij een volk van Calvinisten zou denken, de Nederlanders heel goed weten te genieten. En als het een beetje te veel van een verrukkelijk feestmaal was, dan open je even de bovenste knop van jouw broek en creëer je ruimte voor jouw buik.
En dan het woord “uitzieken”: dit woord wordt tegen je gezegd als je de doktersassistente belt voor een afspraak. Ze zal het gebruiken om je met jouw snotneus uit de buurt van de praktijk te houden en je geen antibiotica te geven. Loop niet rond en infecteer meer mensen. Je bent gewoon ziek, ga naar bed, slaap, wordt beter!
Ruimte voor jouw buik maken en gewoon in bed blijven als je ziek bent: Dit zijn heel verstandige dingen die niet alleen het dagelijkse leven aangenaam maken maar grote schade voorkomen. Ik ben ervan overtuigd dat het concept “uitzieken” voorkomt dat in Nederland te veel antibiotica gebruikt worden. Resistentie tegen bacteriën is wereldwijd een groot probleem. Omdat bacteriën steeds variëren, worden de stammen sterker die tegen gangbare antibiotica resistent zijn. En aan die kun je dan heel snel doodgaan. Nederland heeft een van de laagste resistentie omdat mensen hier – ja: uitzieken en geen pillen slikken voor iets waar de pillen niet helpen maar bacteriën alleen resistenter van worden. De lage resistentie in Nederland is heel goed nieuws als je echt iets overkomt met bacteriën. Uitzieken dus!
K.K.
Niveau B2+
Januari 2024